مشکلات و موانع پرورش ماهیان گرم آبی در منطقه البرز شمالی با تأکید بر استان گیلان

این بررسی باهدف شناسایی محدودیت‌ها و فرآیندهای مدیریتی مؤثر و تأثیرگذار بر تولیدات ماهیان گرم آبی مزارع پرورشی استان گیلان و نقش مخاطرات قهری و تأثیرگذار بر فرآیند تولید این استان در منطقه البرز شمالی اجرا گردید.­ جامعه آماری موردبررسی در این تحقیق، پرورش‌دهندگان ماهیان گرمابی استان‌ گیلان بوده و جمعیت موردمطالعه شامل نمونه منتخب از جمعیت موردنظر است. در این مطالعه جمع‌آوری اطلاعات از طریق برگه‌های پرسش‌نامه‌ای که در اختیار نمونه منتخب قرار داده‌شده بود، به‌دست‌آمده است. نتایج نشان داد که ۳/۸۹ درصد از مزارع خصوصی، ۱/۷ درصد تعاونی و ۶/۳ درصد دولتی بودند، همچنین ۶/۹۲ درصد از مزارع دارای سیستم پرورش پلی­کالچر، ۷/۳ درصد مونوکالچر و ۷/۳ درصد چندمنظوره بودند. بررسی میزان سطح تحصیلات پرورش‌دهندگان در استان نشان می­دهد که ۶/ ۳۵% از آن‌ها تحصیلات دیپلم و بالاتر، ۸/۱۷ درصد تحصیلات دبیرستانی، ۹/۱۰ درصد تحصیلات راهنمایی و ۷/۳۱ درصد آز آنان بی‌سواد بودند همچنین ۹/۱۷ درصد از آنان در مزرعه از وجود کارشناسان فنی مرتبط استفاده می­نمایند و ۱/۸۲ درصد از مزارع فاقد کارشناس فنی بودند. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل پرسش‌نامه‌ها در خصوص فرایندهای مدیریتی مؤثر و تأثیرگذار بر پرورش ماهی، مخاطرات قهری و تأثیرگذار بر میزان تولید نشان داد که از مجموعه مخاطرات ارائه‌شده در برگه‌ها به ترتیب بالاترین میانگین متعلق به کمبود اکسیژن با ۳/۴۹ درصد، قطع آب (۶۸/۲۳ درصد)، تراکم زیاد (۴۷/۹ درصد)، غذای نامناسب (۲۵/۶ درصد)، بیماری (۷۹/۵ درصد)، آلودگی (۵۸/۳ درصد) و حمل‌ونقل (۹۳/۱ درصد) بوده است. بررسی نقش عوامل قهری مؤثر بر میزان تولید بر طبق نظر پرسش‌شوندگان نشان داد که بالاترین درصد میانگین متعلق به ابرناکی با ۴۳/۵۷ درصد و پس‌ازآن عوامل خشک‌سالی (۶۴/۲۴ درصد)، دما (۷۸/۱۱ درصد)، یخبندان (۲۵/۵ درصد)، سیل (۷۲/۰ درصد) و طوفان (۱۸/۰ درصد) از عوامل مؤثر قهری ­و منجر به تلفات هستند. همچنین متغیرهای مرتبط با عوامل خسارات قهری و مدیریتی با استفاده از آزمون فاکتور (FA) با روش استخراج مؤلفه‌های اصلی (PCA) و همچنین چرخش واریماکس (Varimax) موردبررسی قرار ‌گرفتند. متغیرهای کمبود اکسیژن و قطع آب که در مجموعه مخاطرات مدیریتی قرار دارند بیش‏ترین مقدار واریانس را نسبت به سایر متغیرها نشان می‌دهند. تعداد زیادی از پاسخ‌دهندگان به‌اتفاق بر این باورند که آموزش‌های ترویجی می‌توانند بر توانایی مدیریت ریسک آن‌ها تأثیر گذاشته و از بروز تلفات در مزارع پرورش ماهیان گرم آبی بکاهد.